ขั้นตอนของพิธีอุปสมบทมีอะไรบ้าง ?

 

ในพระพุทธศาสนา เรียกการบวชว่า “การอุปสมบท” แต่เดิมนั้น การบวชเรียกว่า “บรรพชา” ซึ่งแปลว่า เว้นทั่ว  เว้นจากความชั่วทุกอย่าง ปัจจุบันคำว่าบรรพชาใช้กับการบวชสามเณร ในขณะที่อุปสมบทใช้กับการบวชพระภิกษุ

การบวชโดยนัยแล้วคือ การละทิ้งวิถีชีวิตความเป็นอยู่เดิม สู่ วิถีชีวิตความเป็นอยู่ใหม่ ตามครรลองแห่งมรรค เพื่อเป็นการง่าย เพื่อเป็นการสะดวก เป็นทางอันปลอดโปร่ง แก่การบรรลุถึงซึ่งวัตถุประสงค์ คือ ความบริสุทธิ์หลุดพ้น ปราศจากมิลทิน หมดจดจากความเศร้าหมอง และเป็นอิสระจากพันธนาการเครื่องร้อยรัดทั้งปวง

ประเพณีการบวช  ถือเป็นประเพณีที่เคร่งครัด เชื่อว่าการบวชสามารถอบรมให้เป็นคนดีได้ ผู้ชายเมื่ออายุ 20 ปีขึ้นไป มักจะบวชเรียน ก่อนเข้าพรรษา ( แรม 1 ค่ำ เดือน 8 ) ผู้ชายจะเข้าพิธีบวชพร้อม ๆ กัน และประเพณีการบวชจะมีการกวนขนมชนิดหนึ่งคือ ” ยาหนม ” เป็นขนมที่ต้องมีในงานบวช

การจัดงานบวชมีขั้นตอนและพิธีการหลายอย่าง ตั้งแต่การเตรียมตัวจนถึงการบวชพระ ซึ่งจะต้องทำให้ถูกต้องตามขั้นตอน โดยวันนี้เราก็มีขั้นตอนในการจัดงานบวชมาฝากกัน หากท่านใดที่กำลังจะบวชหรือกำลังจะจัดงานบวชให้กับบุตรหลานก็สามารถศึกษาได้จากบทความนี้

การเตรียมตัวก่อนบวชพระ

ขั้นตอนแรกก่อนจัดงานบวชจะต้องมีการเตรียมตัวให้พร้อมก่อน ซึ่งมีความสำคัญเป็นอย่างมาก เพราะในพิธีบวช ผู้ที่จะบวชหรือนาคจะต้องทำการขานนาคและท่องบทสวดคำบาลีต่างๆ จึงต้องฝึกซ้อมให้คล่องก่อนนั่นเอง เพื่อที่เมื่อถึงวันบวชจริงจะได้ไม่มีอาการเขินอายหรือท่องผิดท่องถูกได้ โดยจะต้องฝึกซ้อมกับอาจารย์ผู้เป็น อุปัชฌายะ ซึ่งบทสวดที่ต้องท่องจำก็มีหลายบทด้วยกัน แต่ที่สำคัญที่สุดได้แก่ คำขอบรรพชาอุปสมบท และคำอนุโมทนา

การจัดเตรียมสถานที่

ต้องมีการจัดเตรียมสถานที่ที่จะทำการอุปสมบทให้พร้อม รวมถึงจัดเตรียมสิ่งของที่ต้องมีให้ครบถ้วน โดยจัดวางไว้ในตำแหน่งที่ถูกต้องเหมาะสม เพื่อที่ในวันทำพิธีจะได้ไม่ยุ่งยากวุ่นวาย และผ่านไปได้ด้วยดีนั่นเอง ทั้งนี้ควรศึกษาให้ดีว่าจำเป็นต้องใช้อะไรบ้างและเตรียมไว้ให้ครบตั้งแต่เนิ่นๆ ด้วย

ขั้นตอนและพิธีในการบวชพระ

หลังจากเตรียมตัวก่อนบวชและจัดเตรียมสถานที่พร้อมแล้ว เมื่อถึงวันบวชพระก็จะมีหลายขั้นตอนที่ต้องปฏิบัติ ซึ่งเป็นพิธีการที่สืบทอดกันมาตั้งแต่โบราณ โดยมีขั้นตอนดังต่อไปนี้

1. โกนผมนาค โดยจะให้ครอบครัวและญาติพี่น้องของนาค มาตัดปอยผมก่อน จากนั้นพระพี่เลี้ยงก็จะทำการโกนผมนาคเป็นลำดับต่อไปทันที

2. นาคต้องกล่าวคำขอขมาลาบวชต่อพ่อแม่ พร้อมทั้งรับมอบผ้าไตร

3. ถ่ายภาพนาคหน้าโบสถ์ ก่อนจะเข้าไปในโบสถ์ โดยอาจถ่ายภาพคู่กับพ่อแม่ ญาติพี่น้องด้วย

4. นาคจะโปรยทานให้กับผู้ที่มาร่วมงานพิธีบวช จากนั้นพ่อแม่ของนาคก็จะพานาคเดินเข้าสู่ประตูโบสถ์

5. หลังจากเข้ามาภายในโบสถ์แล้ว นาคจะต้องไหว้พระประธาน พร้อมกับเปล่งวาจาขออุปสมบท ตามด้วยฟังพระอุปัชฌาย์สอนกัมมัฏฐาน

6. พระอุปัชฌาย์ทำการสวมอังสะให้กับนาค จากนั้นนาคจะต้องออกไปที่หลังโบสถ์เพื่อครองผ้าไตรจีวร

7. เมื่อครองผ้าไตรจีวรแล้ว นาคจะต้องเปล่งวาจาขอสรณะและศีล ๑๐ เพื่อรับศีล

8. ขั้นตอนต่อไปนี้พ่อแม่จะเข้ามาประเคนบาตรให้กับนาค โดยนาคจะต้องรับประเคนบาตร จากนั้นจึงเข้าไปถวายดอกไม้ธูปเทียนให้กับพระอุปัชฌาย์ พร้อมกับกล่าวคำขอนิสัย

9. พระกรรมวาจารย์ จะทำการคล้องบาตรให้กับนาค และพระคู่สวดจะสอบถามอันตรายิกธรรม เมื่อเสร็จสิ้นขั้นตอนนี้แล้วก็ให้นาคกราบสงฆ์เป็นขั้นตอนต่อไป

10. สำหรับขั้นตอนนี้จะต้องเปล่งวาจาขอญัตติกรรม สังฆัมภันเต ซึ่งเป็นขั้นตอนที่ใกล้จะเสร็จสิ้นพิธีแล้ว จากนั้นก็ฟังอนุสาสน์บาลีจากพระอุปัชฌาย์ ตามด้วยถวายเครื่องไทยธรรม และกรวดน้ำก็เป็นอันเสร็จพิธี

สิ่งที่ต้องเตรียมก่อนถึงวันบวช

เมื่อได้รู้ขั้นตอนในการบวชพระกันไปแล้ว ทีนี้ก็มาดูสิว่าคนในบ้านจะต้องเตรียมอะไรบ้าง เพื่อนำไปใช้ในงานบวช

1. ของโปรยทาน

ของโปรยทานเป็นสิ่งสำคัญที่จะต้องมีในงานบวชเพื่อใช้ในขั้นตอนการโปรยทานก่อนนาคจะเดินเข้าสู่ประตูโบสถ์นั่นเอง ดังนั้นจึงต้องเตรียมให้พร้อมและมีปริมาณที่เพียงพอ ซึ่งส่วนใหญ่จะนิยมใช้เป็นเหรียญโปรยทาน โดยมักจะห่อด้วยริบบิ้นเป็นรูปทรงต่างๆ ที่สวยงาม หรืออาจห่อด้วยกระดาษสาก็ได้

• อาหารเลี้ยงแขก

การจัดงานบวชจะมีการทำอาหารเลี้ยงแขก ซึ่งเป็นวิธีปฏิบัติที่ทำสืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ทั้งนี้อาจจะจัดเลี้ยงแบบโต๊ะไทยหรือโต๊ะจีนก็ได้ ขึ้นอยู่กับความสะดวกของแต่ละคนและงบประมาณที่มีด้วย

• ซองปัจจัย

อีกหนึ่งสิ่งที่จะขาดไม่ได้เลยก็คือซองปัจจัยที่ต้องมอบให้กับพระอุปัชฌาย์ พระอันดับและพระคู่สวดนั่นเอง โดยควรเตรียมไว้ให้พร้อมเพื่อจะมอบให้ได้ทันที

• สิ่งของสำหรับวันโกนหัว

ในวันโกนหัวจะต้องมีอุปกรณ์พร้อม โดยคนในบ้านจะต้องเตรียมให้ครบ ซึ่งได้แก่ ใบบัว 1 ใบเพื่อใช้รองผมของนาค กรรไกรสำหรับขลิบผม 1 อัน และมีดโกนขนนกอีก 1 อัน เพื่อใช้โกนผมนาค

• สิ่งที่ต้องใช้ในกระบวนแห่

สำหรับการจัดกระบวนแห่ในแบบของไทยก็ต้องมีของที่จะนำมาถวายแด่พระอุปัชฌาย์และพระคู่สวด ไตรครอง บาตรและตาลปัตร ของถวายพระอันดับ บริขารเครื่องใช้ของนาค และอาจมีแตรหรือการแสดงต่างๆ ร่วมในกระบวนการแห่ด้วยก็ได้ โดยสิ่งเหล่านี้ทางพ่อแม่และญาติพี่น้องก็จะต้องจัดเตรียมให้พร้อมเช่นกัน ซึ่งล้วนมีความสำคัญต่อขั้นตอนการบวชทั้งสิ้น

การจัดงานบวชให้ถูกวิธีไม่ใช่เรื่องยาก ซึ่งก็อาจมีขั้นตอนหลายขั้นตอนสักนิดและมีสิ่งของที่ต้องจัดเตรียมเยอะสักหน่อย โดยหากไม่แน่ใจว่าต้องใช้อะไรบ้างก็สามารถสอบถามจากผู้หลักผู้ใหญ่ที่มีความรู้ หรือสอบถามจากพระอุปัชฌาย์ก็ได้ อย่างไรก็ตามในแต่ละพื้นที่ก็อาจมีขนบธรรมเนียนและขั้นตอนการบวชที่แตกต่างกันไปอีก นอกจากนี้ผู้ที่จะบวชได้ก็ต้องมีคุณสมบัติครบถ้วนด้วย เช่น ต้องมีความประพฤติดี มีสติสมบูรณ์ มีร่างกายแข็งแรงและไม่เป็นบุคคลล้มละลาย เป็นต้น